Je oerbrein (is) de baas

Onze hersenen scannen volautomatisch de omgeving op veiligheid. Elk moment bij bewustzijn doet ons brein dat. Best handig. Veilig of gevaarlijk? Beloning of straf? Ernaartoe of wegwezen? Je brein doet dit scannen al heel lang. En succesvol, evolutionair gezien.

Vanaf het moment dat we voorlopers waren van de mensen die we nu zijn, heeft het brein zoveel kunnen oefenen dat het een automatisme geworden is. Een instinct. Want: om in leven te blijven was veiligheid voorwaarde nummer 1. Niet opgegeten worden, om zelf te kunnen eten. Dat principe. Geschikt in een omgeving met leeuwen, slangen en andere stammen gewapend met knotsen die niet het beste met je voor hadden. Ons oerbrein vindt daarom veiligheid belangrijker dan zoiets als geluk, of jezelf ontwikkelen. Dat zijn voor het oerbrein trivialiteiten.

De moderne steppe

Het principe van veiligheid eerst, werkt nu nog steeds zo. Alleen is het decor veranderd. De plaats van slangen, leeuwen en vijandige stammen is vervangen door een veilige omgeving met (soms) onveilige bewoners: wij, de mensen. De steppe van toen is de klas van nu. Of het werk. Of je relatie.

Je brein scant de omgeving nog steeds elk moment volautomatisch. En kan elke dag vele situaties ontdekken die niet veilig aanvoelen.

Bijvoorbeeld: ouders die teleurgesteld in je zijn, een leraar die boos wordt dat je het nog steeds niet begrijpt en de leidinggevende die graag een functioneringsgesprek met je wil en aan je vraagt ‘wat je eigenlijk zelf van jouw functioneren vindt.’

Wat gebeurt er in zulke situaties waarop het brein onveiligheid ervaart? En waarom is dat zo belangrijk; het ervaren van veiligheid? Om met dat laatste te beginnen: bij onveiligheid worden andere breinfuncties op ‘non actief’ gezet. Waardoor je focus naar het gevaar wordt toegetrokken, en ruimte voor andere dingen zoals leren, weg is. Functioneel in de steppe van toen, maar niet in de moderne versie van nu waar leren en ontwikkelen zomaar eens het doel kunnen zijn. Gelukkig word je er ook al niet van, van onveiligheid.

Goed nieuws

Kunnen we als mensen iets in ons gedrag doen, zodat breinen juist veiligheid gaan ervaren? Goed nieuws: het antwoord is ja. En het is prima te leren. In de blog ‘Hoe meer autonomie, hoe meer de baas over ons oerbrein?’ gaan we in op wat wij als mensen naar elkaar doen, waardoor het brein veiligheid of juist onveiligheid ervaart.